PUH Stolarczyk – ciężki samochód ratowniczo-gaśniczy z rozbudowanymi funkcjami ratownictwa technicznego oraz z funkcją ratownictwa wysokościowego – MAN TGS 18.430 4x4

Jednym z najciekawszych koncepcyjnie pojazdów pokazywanych na targach IFRE 2025 i przygotowany przez PUH Stolarczyk – ciężki wielofunkcyjny samochód ratowniczo-gaśniczy z rozbudowanymi funkcjami ratownictwa technicznego oraz z funkcją ratownictwa wysokościowego, oznaczony jako – wersja prezentowana – S/M2-4W..

Właśnie zasadnicza wdrożona w nim innowacja polega na jego wielofunkcyjności, wynikłej połączenia trzech bazowych funkcji, tzn.

funkcji ratowniczo-gaśniczej – w tym zakresie pojazd cechują możliwości bojowe analogiczne do cięższych lżejszych samochodów ratowniczo-gaśniczych klasy GBA (przyjmując dolną granicę dla GCBA dla 5000 litrów wody w zbiorniku pokładowym);
funkcji ratowniczych i ratownictwa technicznego – w tym zakresie pojazd łączy możliwości w obszarze liczby i rodzaju zabieranego sprzętu podręcznego z pojazdami lekkimi/średnimi oraz możliwość wykonywania operacji przeładunkowych z pojazdami ciężkimi
funkcji ratownictwa wysokościowego – w tym zakresie pojazd poprzez połączenie żurawia hydraulicznego ze składanymi ramionami z koszem/koszem ratowniczym może wykonywać pewne zadania ze sfery ratownictwa wysokościowego, w granicach możliwości technicznych wysięgu żurawia. Przy czym na tym etapie nie ma jeszcze możliwości wprowadzenia do kosza typowych funkcji gaśniczych w następstwie doprowadzenia tam suchego pionu, a przynajmniej węża oraz montażu – nawet przenośnego – działka gaśniczego. Na tym etapie opcje te są rozważane, w tym bada się możliwość ich implementacji oraz warunki techniczne i użytkowe temu towarzyszące.

Za podstawę samochodową służy tutaj 2-osiowe, uterenowione podwozie MAN ze specjalizowanej linii TGS – typ 18.430 4×4. Ma ono 430-konny (316 kW) silnik współpracujący z mechaniczną skrzynią przekładniową, skrzynią rozdzielczą oraz wzmocnionymi mostami napędowymi – przednim o nośności technicznej 9000 kg i tylnym o nośności technicznej 13000 kg. Są to też mosty dwustopniowe – ze zwolnicami w piastach kół oraz z blokadami mechanizmów różnicowych, do czego dochodzi blokada mostowa. Mostom tym towarzyszy wzmocnione mechaniczne zawieszenie, oparte na resorach piórowych. Na osi tylnej, za cenę spadku mobilności taktycznej – dzielności terenowej samochodu z wysokiej do średniej musiano założyć także bliźniacze opony, gdyż tylko wtedy pojazd był w stanie pomieścić wymagany sprzęt oraz zabrać wymaganą ilość środków gaśniczych i mieć zamontowany żuraw o wystarczająco – relatywnie znacznym udźwigu. Poza tym zdecydowano się na wprowadzenie kabiny długiej, a nie krótkiej, dziennej. Kabina ta mieści 2 lub 3 osoby i dodatkowo może zostać zaopatrzona w radiotelefon przewoźny, podstawę pod radiotelefony i latarki z przetwornicą 24/12 V oraz monitor podłączony do kamery cofania. Generalnie kabina może otrzymać kompletację zgodną z wymogami danego odbiorcy. Tym bardziej, że wersja długa pozwala na wprowadzenie pozycji nie zawsze możliwych do montażu przy odmianie krótkiej, dziennej. Równocześnie zaznaczono, że zamiana na kabinę krótką, dzienną, lżejszą i krótszą, w tym przypadku nie oznaczałaby zdecydowanej poprawy możliwości taktycznych.

Wykonane przez PUH Stolarczyk nadwozie ratowniczo-gaśnicze z rozbudowanymi funkcjami ratowniczymi to konstrukcja spawana ze stali nierdzewnej kwasoodpornej. Również ramę pomocniczą i poszycie zewnętrzne zrobiono ze stali nierdzewnej kwasoodpornej. Również rama pomocnicza powstała z kwasoodpornej stali nierdzewnej. Do tego dochodzą izolacja termiczna ścian zewnętrznych oraz odpowiednie poszycie ścian bocznych i zbiorników. Dach ma postać pokładu roboczego w wydaniu antypoślizgowym. Na ten dach prowadzą dwie drabinki ze stali nierdzewnej kwasoodpornej, bezobsługowe, bez dodatkowych zamków. Są one zamocowane po jednej sztuce z każdego z boków, z tyłu, tuż przy tylnej krawędzi – krawędzi ściany bocznej, ustawiono je także pochyle do tyłu – pod kątem, co ma ułatwiać i przyspieszać strażakom/ratownikom wchodzenie na dach oraz schodzenie z niego wraz ze sprzętem w rękach czy /i na sobie. Skrytki boczne na sprzęt i wyposażenie, w liczbie po trzy na każdą stronę – są zamykane lekkimi, aluminiowymi żaluzjami wodo- i pyłoszczelnymi, z lamelkami, 30 mm MCD Wewnętrzne półki powstały z blachy o grubości 5 mm, a cechują je płynna regulacja oraz prowadnice – prowadnice półek – z kwasoodpornej stali nierdzewnej. Co więcej, dolne podesty robocze, otwierane obrotowo do dołu i umożliwiające łatwiejszy dostęp do pozycji rozmieszczonych wyżej, zrobiono ze stali nierdzewnej oraz zaopatrzono w powierzchnię roboczą korund 3M. Zawiasy tych podestów są ze stali nierdzewnej i wyróżniają się płynną regulacją. Poza tym tylny zderzak ze stali nierdzewnej ma funkcję automatycznego podnoszenia. Poszczególne zbiorniki charakteryzują się pojemnością: zbiornik na wodę – 4000 litrów, zbiornik na środek pianotwórczy – 400 litrów. Oba te zbiorniki z włókien węglowych i żywicy są zamontowane elastycznie jako zintegrowana konstrukcja nadwozia. W skład układu wodno-pianowego wchodzą ponadto: dwuzakresowa autopompa pożarnicza Stolarczyk, napędzana mechanicznie od przystawki odbioru mocy, z możliwością podłączenia ogrzewania z układu chłodzenia silnika, dachowe działko wodno-pianowe, dozownik środka pianotwórczego, nasady tłoczne i ssawne oraz linia szybkiego natarcia. Poza tym instalacja elektryczna nadwozia jest niezależna od instalacji podwozia. Bazowo kompletacja obejmuje też pneumatycznie wysuwany maszt oświetleniowy Fireco z pięcioma zabezpieczeniami oraz tylny żuraw hydrauliczny ze składanymi ramionami. Zainstalowano go na tylnym zwisie, a odpowiada on za możliwość wykonywania przez pojazd aż dwóch funkcji. Pierwsza to wsparcie w czynnościach ratownictwa technicznego, polegająca na podnoszeniu i/czy usuwaniu przeszkód w postaci zepsutych/uszkodzonych/zniszczonych pojazdów bądź innych elementów zalegających w ciągach drogowych albo w innych miejscach wyznaczonych do pracy żurawia. Jednocześnie za pomocą tego żurawia można wykonywać typowe zadania logistyczne – przeładunkowe, oczywiście w graniach możliwości technicznych tego sprzętu. Drugą funkcją jest zaś możliwość wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wysokościowego. Staje się to możliwe po podłączeniu do żurawia kosza ratowniczego. Koszt ten przy tym żurawiu ma możliwość uzyskiwania maksymalnego wysięgu do 18 m, a masa zabieranego ładunku nie powinna przekroczyć 200 kg. Niemniej jest to wartość maksymalna, zależna od położenia i ustawienia kosza oraz wysięgu w danym momencie i położenia ramion żurawia. Mniejsza ładowność występuje w sytuacji ustawienia ramion nie dla wysięgu górnego, a poziomego – na boki. Przy czym istnieje też możliwość skierowania ramion do dołu, poniżej poziomu postoju auta, co może okazać się pomocne w momencie przykładowo prowadzenia działań ratowniczych pod mostem bądź wiaduktem.

W przypadku ciężkiego wielofunkcyjnego samochodu ratowniczo-gaśniczego z rozbudowanymi funkcjami ratownictwa technicznego oraz z funkcją ratownictwa wysokościowego, oznaczonego jako – wersja prezentowana – S/M2-4W – PUH Stolarczyk proponuje następuje składowe wyposażenia dodatkowego, wchodzące w skład tzw. Pakietu Premium Quality:

napęd zwijdła szybkiego natarcia elektryczny z mechanicznym sprzęgłem przeciążeniowym i przekładnią o przełożeniu 4:1 do ręcznego awaryjnego zwijania oraz z układem przedmuchiwania powietrzem;
uchwyty na sprzęt, w tym na węże tłoczne, z przegrodami aluminiowymi;
mobilny moduł wyciągowy z wyłącznikiem prądu w obudowie kompozytowej z wyciągarką o sile uciągu minimum 6000 kg, umożliwiający demontaż i montaż do zaczepu holowniczego pojazdu;
moduł wyciągarki z wyłącznikiem prądu w obudowie kompozytowej, z wyciągarką o sile uciągu minimum 8000 kg, zamocowany z tyłu samochodu;
podesty robocze i dach w wykonaniu antypoślizgowym z materiału 3M;
podesty robocze z wykończeniem z elementami w kolorze białym, uszczelki skrytek w wersji LUX;
szuflady na sprzęt;
obrotowe moduły sprzętowe;
sygnał pneumatyczny;
relingi po obu stronach zabudowy, wykonane ze stali nierdzewnej kwasoodpornej, z podświetleniem w kolorze niebieskim, lakierowane proszkowo;
w kabinie dodatkowe dwie sztuki pojemników na sprzęt;
orurowanie dachowe z czterema lampami dalekosiężnymi.

Pojazd taki został już dopuszczony do eksploatacji w jednostkach pożarniczych.

Przy jego omawianiu kluczowe pozostaje właśnie zwrócenie uwagi na jego wielofuncyjność.

Po pierwsze sam może prowadzić akcje pomocowe wymagające zarówno wykorzystania środków gaśniczych, jak i rozbudowanego ratownictwa technicznego. Tym samym w zakresie posiadanego na pokładzie sprzętu i wyposażenia zastępuje typowy lekki czy nawet średni pojazd ratownictwa technicznego, natomiast w sferze żurawia ma żuraw analogiczny, jak 2-osiowe, pojazdy ratownictwa technicznego klasy tonażowej ciężkiej. Po drugie może wykonywać pewne funkcje z zakresu ratownictwa wysokościowego. Na tym etapie nie ma jeszcze możliwości prowadzenia akcji gaśniczej z doprowadzonej do kosza instalacji wodno-pianowej, lecz taka opcja bywa rozpatrywana. Ogólnie kilka kwestii w tej sferze wymaga dopracowania. Poza tym kosz może pracować przy sieciach – liniach energetycznych o napięciu do 600/1000 V. W tym zakresie konkretnych danych nie udało mi się potwierdzić.

Taka wielofunkcyjność pozwala na większą ekonomizację w zakresie posiadanego przez jednostki straży pożarnej sprzętu samochodowego. Pojazd ten bowiem:

w określonym zakresie może wykonywać – jak wskazano – także funkcje innych, bardziej specjalizowanych pojazdów, eliminując konieczność ich wyjazdu do akcji, co ogranicza koszty z tego tytułu;
powoduje, że w jednostkach w mniejszych miejscowościach nie trzeba wprowadzać na stan wysoko specjalizowanych pojazdów, które realnie byłyby rzadko wykorzystywane;
powoduje, że jednostki posiadające dotychczas typowe pojazdy ratowniczo-gaśnicze, mogą wykonywać rozszerzony i pogłębiony zakres działań z obszaru ratownictwa technicznego oraz ratownictwa wysokościowego, jakiego wcześniej – ze względu na brak odpowiedniego sprzętu – nie były w stanie wykonywać. W rezultacie, ponieważ wcześniej samochody takie musiały dojeżdżać na miejsce akcji z odleglejszych lokalizacji, co oznaczało stratę cennego czasu, teraz czas takiego dojazdu może ulec znacznemu skróceniu, co może przyczynić się do skuteczniejszego i efektywniejszego prowadzenia akcji wskutek ograniczenia liczby ofiar/poszkodowanych, ograniczenia odniesionych przez ofiary obrażeń oraz ograniczenia strat materialnych.

Generalnie PUH Stolarczyk traktuje przedstawiony ciężki wielofunkcyjny samochód ratowniczo-gaśniczy z rozbudowanymi funkcjami ratownictwa technicznego oraz z funkcją ratownictwa wysokościowego, oznaczony jako – wersja prezentowana – S/M2-4W – nie jako wyrób kompletacyjnie skończony, a raczej jako ciekawą i perspektywiczną bazę pojazdową, do której będą dodawane kolejne pozycje sprzętowe/wyposażenia, pozwalające na jej jeszcze większe ukierunkowanie w wybranych obszarach, jak w obszarze ratownictwa technicznego i ratownictwa wysokościowego poprzez instalację żurawia o większym udźwigu czy/i wysięgu albo rozbudowę w kosztu funkcji gaśniczych albo ratowniczych, w tym drugim przypadku poprzez poszerzenie możliwości współpracy z noszami ratowniczymi.

Zarazem istnieją możliwości znacznego wzrostu możliwości taktyczno-bojowych pojazdu tego rodzaju w momencie wprowadzenia w roli nośnika podwozi wieloosiowych, przynajmniej 3-osiowych. Takie podwozia co najmniej 3-osiowe wyróżniają się bowiem większą dopuszczalną masą całkowitą i ładownością oraz dłuższą powierzchnią do załadunku. Powyższe oznacza możliwość zabrania większej ilości także cięższego sprzętu, osprzętu, wyposażenia i środków bojowych. W takiej sytuacji dojdzie zatem do zwiększenia – nawet wydatnego – tych zdolności bojowych we wszystkich rozpatrywanych tu kluczowych obszarach, czyli funkcji gaśniczych, funkcji ratownictwa, w tym ratownictwa drogowego i technicznego, funkcji ratownictwa wysokościowego, w tym dodania do niego modułu gaśniczego, oraz wzrostu dzielności terenowej ze średniej do wysokiej. Jako w pierwszym rzędzie rozpatrywane tu podwozia należy wskazać:

3-osiowe, klasy wysokiej mobilności taktycznej – wysokiej dzielności terenowej oraz wysokiej ładowności, z wyłącznie pojedynczym ogumieniem, o dopuszczalnej masie całkowitej 27000 – 29000 czy nawet 30000 kg. Wówczas zaistnieje możliwość montażu zbiornika na wodę o pojemności do 6000/6500 litrów, zbiornika na środki pianotwórcze o pojemności do 650 litrów, z każdej strony po cztery duże skrytki sprzętowe (razem osiem) oraz żurawia na tylnym zwisie o większym udźwigu/wysięgu – wysięgu do nawet 20 m;
3-osiowe, klasy wysokiej średniej mobilności taktycznej i wysokiej ładowności, z bliźniaczym ogumieniem na tylnym tandemie, o dopuszczalnej masie całkowitej 32000 – 36000 kg. Wówczas zaistnieje możliwość montażu zbiornika na wodę o pojemności do 8000 litrów, zbiornika na środki pianotwórcze o pojemności do 800 litrów, z każdej strony po cztery duże skrytki sprzętowe (razem osiem) oraz żurawia na tylnym zwisie o większym udźwigu/wysięgu – wysięgu do nawet 22-24 m;
4-osiowe, klasy wysokiej mobilności taktycznej – wysokiej dzielności terenowej oraz wysokiej ładowności, z wyłącznie pojedynczym ogumieniem, o dopuszczalnej masie całkowitej 32000 – 38000 kg. Wówczas zaistnieje możliwość montażu zbiornika na wodę o pojemności do 8000/8500 litrów, zbiornika na środki pianotwórcze o pojemności do 850 litrów, z każdej strony po cztery duże skrytki sprzętowe (razem osiem) oraz żurawia na tylnym zwisie o większym udźwigu/wysięgu – wysięgu do nawet 22-24 m,

Co równie ważne, ponieważ wszystkie te rodzaje podwozi powinny być napędzane przez dosyć mocne silniki – o mocy maksymalnej minimum 450-500 KM i maksymalnym momencie obrotowym minimum 2200-2300 Nm, będą one mogły holować po drogach o nawierzchni utwardzonej przyczepy o masie całkowitej do nawet 40000-50000 kg, Tym samym mogą występować w roli średnich (MET) holowników ewakuacyjnych.

Tekst: Jarosław Brach

Zdjęcia: Jarosław Brach