Kontenerowy terenowy samochód medyczny Demarko na podwoziu IVECO MUV 70W18E3 4x4

Jednym z wielu premierowych pojazdów na tegorocznych targach MSPO był pokazywany przez Demarko lekki kontenerowy terenowy samochód medyczny – tzw. wielonoszowy samochód sanitarny z zabudową Demarko, bazujący na podwoziu IVECO MUV 70W18E3 4×4. Podwozie to także miało swój debiut na tegorocznym Salonie.

Proces wprowadzania na rynek przez włoski koncern serii MUV odbywał się stopniowo. Na targach Eurosatory w 2016 roku promowany był 7-tonowy, zmilitaryzowany model Daily M70.20 WM 4×4, oferowany jako typowo wielozadaniowy terenowy środek transportu, przygotowany do działania w najtrudniejszych warunkach drogowych i klimatycznych – w szerokim zakresie temperatur. Natomiast dwa lata później, w 2018 roku, także na Eurosatory już oficjalnie debiutowała kompletnie nowa generacja nieopancerzonych i lekko opancerzonych aut terenowych, nazwana MUV (Military Utility Vehicle), czyli wojskowy pojazd użytkowy. W ostatnich latach podmiot zidentyfikował bowiem znaczne zapotrzebowanie na rynku światowym, ze strony nie tylko sił zbrojnych ale i odbiorców cywilnych, na lekkie pojazdy w kompletacji wybitnie terenowej, specjalnie zaprojektowane do realizacji szeregu zadań/misji, takich jak wsparcie logistyczne, operacje w terenie i szkoleniowe, pomoc humanitarna, w tym na obszarach zagrożonych atakami, zadania wykonywane w ramach zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, w tym realizacji operacji antyterrorystycznych czy misji dla UN, EU i NATO. Dochodzą tu jeszcze specyficzne nieraz wymagania zgłaszane przez siły zbrojne z krajów nienależących do NATO. I w celu właśnie odpowiedzi na te wszystkie potrzeby firma przygotowała serię MUV. Ten wystarczająco wytrzymały i mobilny taktycznie model powstał zatem dla sprostania zarówno wymogom formułowanym przez siły zbrojne, jak i przez liczne organizacje odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa, w tym na misjach zagranicznych, podczas prowadzenia działań zarówno w warunkach polowych, jak i w środowisku silnie zurbanizowanym.

W sferze konstrukcyjnej IVECO MUV to celowo zbudowany zmilitaryzowany cywilny środek transportu, korzystający na szerokim oparciu się na wielu kluczowych cywilnych komponentach COTS, takich jak podwozie, zawieszenie, silnik, skrzynie biegów, kabiny. Co równie ważne, komponenty te pochodzą z niezwykle popularnej serii dostawczej/dystrybucyjnej IVECO Daily. Powyższe powoduje połączenie gwarancji dopracowania konstrukcji, niezawodności, dobrych osiągów z redukcją kosztów – tzw. śladu logistycznego. Zachodzi to w następstwie możliwości szerokiego skorzystania z cywilnych łańcuchów dostaw, obrotu i magazynowania części zamiennych w ramach tzw. wsparcia ILS.

W układzie rynkowym MUV zastępuje natomiast generalnie znaną i docenianą militarną linię M40E (ostatni model M40E15 WM 4×4), dotąd sprzedaną na całym świecie w liczbie ponad 18000 sztuk i proponowaną od ponad 30 lat. Przy tym zastępuje dotychczasowe bazowe terenowe Daily. Jako zasadnicze przyczyny stojące za jego przygotowaniem należy wskazać powiązane:

postępującą niszowość rodziny M40E, wskutek czego w całkowitym wolumenie sprzedaży koncernu stawała się ona wyrobem coraz bardziej specyficznym;
brak dalszych możliwości rozwojowych M40E – auta te zaprojektowano kilka dekad temu jako klasyczne lekkie warianty terenowe, W tym czasie jednak, a szczególnie od czasów konfliktów w byłej Jugosławii oraz następnie wojen w Iraku i Afganistanie – wiele zmieniło się w otoczeniu implementacyjnym. Potrzebne były wersje cięższe, dostosowane do zakładania solidniejszego opancerzenia i cięższego uzbrojenia, a wobec tego wyróżniające się wytrzymalszym podwoziem i mocniejszym układem napędowym. Tymczasem – jak wskazano – M40E nie nadawał się do dalszych prac nad nim – w tej kategorii środków przewozu trzeba było zatem wdrożyć kompletnie nowy wyrób, a nie na przysłowiową siłę wzmacniać osie albo podwozie. I w tej sferze Włosi wybrali wyjście najprostsze i najbardziej z ich perspektywy logiczne biznesowo – zamiast tworzyć coś od postaw sięgnęli po sprawdzoną cywilną bazę Daily;
dobre perspektywy zbytu przed 7-tonową odmianą Daily MUV, gdyż poza siłami zbrojnymi stanowi ona ciekawą propozycję dla licznych odbiorców cywilnych. To z kolei przekłada się zwiększony wolumen zbytu – niemożliwy dla osiągnięcia dla M40E, co wpływa na redukcję kosztów zakupu i eksploatacji, w tym tzw. militarnego TCO (M TCO – Military TCO)

W układzie kompletacyjnym pojazd ten cechuje zaś wielość dostępnych wersji docelowych. Bazę stanowi solidne podwozie typu ciężarówkowego, czyli z ramą o układzie drabinowym, tworzoną przez podłużnice i poprzeczki. Następnie wiele z kluczowych elementów i parametrów klient wojskowy może dobrać, ostatecznie uzyskując auto skrojone na miarę swojego zapotrzebowania.

Przede wszystkim MUV opiera się na tradycyjnej ramie typu drabinowego, zrobionej ze stali o wysokiej wytrzymałości. Kolejną zaletę konstrukcyjna stanowi zestaw wystandaryzowanych modułów oraz elementów dodatkowych – różnicujących, z których da się przygotować wiele konfiguracji docelowych. Dostępne są dwa wykonania podstawowe: podwozie z kabiną oraz fabryczny furgon. Kabina podwozia może być krótka, dzienna, dwudrzwiowa, 2-3-osobowa lub wydłużona, załogowa, czterodrzwiowa, 5-6-osobowa. Furgon występuje z dachem o normalnej wysokości lub w dachem podwyższonym, do kompletacji jako wariant towarowy – tzw. cargo lub pasażerski do przewozu osób. Kabina na układ automatycznej klimatyzacji, niezależne ogrzewanie i elektropneumatyczny system załączania napędów. Poszerzony stopień wejściowy pozwala na szybkie i bezpieczne wsiadanie i wysiadanie. Przy podwoziu można zamówić cztery rozstawy osi – 3080, 3480, 3780 i 4175 mm, zarówno przy kierownicy po lewej, jak i prawej stronie, którym odpowiadają następujące długości całkowite pojazdu – 4971, 5376, 5881 i 6846 mm, wartości zwisów tylnych – 935, 940, 1145 i 1715 mm oraz wartości kątów natarcia i zejścia 40º/37º, 40º/37º, 40º/26º i 40º/18º. Wartość prześwitu równa się – z przodu 242 mm, z tyłu 300 mm, wysokość całkowita 2458 mm, dopuszczalna masa całkowita 3500, 5500 i 7000 kg, z kolei ładowność maksymalnie dochodzi do 4000 kg. W przypadku furgonu występuje mniej rozstawów osi – 3595 mm, 3505 mm dla ruchu lewostronnego i 4175 mm. Odpowiadają im w kolejności: zwisy tylne 1067, 1467 i 2052 mm oraz wartości kątów natarcia i zejścia – 40º/34º, 40º/23º i 40º/16º. Prześwit wynosi 252 mm z przodu i 248 mm z tyłu, a ładowność do 3600 kg, przy jedynie dwóch istniejących wydaniach dla dopuszczalnych mas całkowitych – 5000 albo 7000 kg.

Przy tych różnicach wynikających z podstawowego wykonania – podwozie z kabiną lub furgon – pozostałe kluczowe komponenty i dane są już takie same dla wszystkich typów. Szerokość to 1976 mm, zwis przedni 928 mm. Źródło napędu stanowią silniki spełniające normy czystości spalin Euro 3 i Euro 6. Jednostki Euro 3 pokrywają zakres mocy maksymalnych od 107 kW/146 KM do 128 kW/175 KM (197 KM), Euro 6 także od 107 kW/146 KM do 128 kW/175 KM, lecz inne są uzyskiwane przez nie maksymalne momenty obrotowe – Euro 3 osiągają momenty maksymalne 350, 430 i 470 Nm, Euro 6 do 430 Nm. Za przeniesienie napędu zawsze odpowiada jedna z dwóch skrzyń przekładniowych – albo manualna, 6-biegowa FPT/IVECO, albo 8-biegowa, automatyczna, ze sprzęgłem hydrokinetycznym. Układ napędowy uzupełniają: skrzynia rozdzielcza w sposób stały przekazująca napęd na oś przednią (stały napęd na przód) i w opcji proponowana z przystawką odbioru mocy oraz mosty napędowe z blokadami mechanizmów różnicowych, dopełnionymi przez blokadę międzymostową. Ogumienie na wszystkich kołach może być pojedyncze, zdecydowanie poprawiające dzielność terenową, o rozmiarze 255/100R16 lub 265/70R19,5, ewentualnie – za cenę pewnego spadku dzielności terenowej – z tyłu bliźniacze o rozmiarze 225/75R16. Można też wprowadzić wkładki run-flat oraz centralny system pompowania kół (CTIS). Warto wskazać, że samochód seryjnie z przodu dostaje niezależne zawieszenie z drążkiem stabilizatora, zapewniające bardzo dobrą – zbalansowaną mobilność w trudnych warunkach drogowych oraz doskonałe prowadzenie i niezawodność. Do tego w w dwuobwodowym, hydraulicznym układzie hamulcowym zastosowano: z przodu i z tyłu hamulce tarczowe oraz systemy ESP, ABS i EBD. W zakresie mobilności MUV wyróżniają zatem: stały napęd na obie osie, dwubiegowa skrzynia rozdzielcza, blokady mechanizmów różnicowych, system niezależnego zawieszenia kół z przodu, pojedyncze bądź podwójne ogumienie z tyłu, system ECTIS (Externally Controlled Tyre Inflation System – Zewnętrznie Kontrolowany System Mierzenia Ciśnienia w Ogumieniu) i runflat – wkładki przestrzelinowe w oponach. W zakresie projektu/desingu kluczową rolę odgrywają natomiast: celowo zaprojektowane podwozie/nośnik, w zakresie doboru podzespołów oparte na podejściu COTS i ogółem sześć rozstawów osi.

Oba wydania – podwozie z kabiną i furgon – mogą pokonywać przeszkody wodne o głębokości do 650 mm (głębokość brodzenia), dla dopuszczalnej masy całkowitej wzniesienia o nachyleniu do 60%, pracować w zakresie w temperatur od -32 do +49ºC, być zasilane paliwami militarnymi spełniającymi normę STANAG 4362, w tym kerozyną i olejem napędowym o niskiej jakości, oraz ciągnąć przyczepy o masie do 3500 kg. Pozostałe kluczowe parametry to: maksymalny przechył boczny – dla dopuszczalnej masy całkowitej – 30% oraz prędkość maksymalna 110 km/h. Na liście tzw. wyposażenia militaryzującego znalazły się m.in.: 24-voltowy układ elektryczny z przetwornicą DC/DC uzupełniający zasadniczy układ 12-voltowy, akumulatory 2×110 Ah/12 V z głównym wyłącznikiem, złącza 12 i 24V, gniazdo startowe 24V do uruchomienia z zewnątrz, 12-biegunowe złącze z tyłu do przyczepy zgodne z wymaganiami NATO, oświetlenie z systemem black-out zgodne z wymaganiami NATO, stalowa pokrywa silnika, przednie i tylne zaczepy – oczka zaczepowe, przystawka odbioru mocy, wkładki przestrzelinowe w oponach, uchwyty na broń w kabinie, wzmocniony stalowy zderzak przedni z przednią osłoną rurową, ECTIS, przednia wciągarka oraz stalowa osłona chłodnicy od spodu zabezpieczająca ochronę miskę olejowej silnika i skrzyni rozdzielczej. Ogólnie opcjonalnie samochody spełniają normy NATO w zakresie interoperacyjności – STANAG 2601 dla połączeń elektrycznych i STANAG 4101 dla połączeń do holowania – zaczepów holowniczych. Można również dodawać – w granicach technicznych nośności podwozia, przy pozostawieniu w tym zakresie niezbędnych rezerw, moduły opancerzenia zewnętrznego bądź skrytego-wewnętrznego. Ponadto jako opcja jest dostępny inny design dolnej partii przedniego panelu – części poniżej pokrywy silnika – zamiast wlotu powietrza w kształcie wąskiego, wydłużonego, odwróconego trapezu występuje tu moduł z czterema pionowymi wlotami w kształcie prostokątów, z centralnie umieszczonym napisem IVECO na dwóch środkowych – wewnętrznych wlotach. W takiej sytuacji wydłużone reflektory z każdej strony zastępują po dwa okrągłe reflektory.

W siłach zbrojnych, w zależności od ostatecznego wydania, MUV jako podwozie może służyć jako podstawa pod zabudowę skrzyniową z plandeką lub bez plandeki, lekki kontener, w tym ze sprzętem specjalnym, wywrotkę, cysternę o pojemności do 2000-2500 litrów, hakowy bądź bramowy system załadowczy, żurawik za kabiną i skróconą skrzynię załadowczą/wywrotkę, furgon, izotermę/chłodnię, rozliczne systemy uzbrojenia (nośnik uzbrojenia) i pick-up. Furgon z kolei idealnie nadaje się do przewozu różnorodnego sprzętu i aparatury oraz jako ambulans, w tym ambulans polowy, środek transportu cargo, w tym jako chłodnia z agregatem, czy wydanie osobowe, zabierające do 14+2 osób. Do tego dochodzą liczne cywilne zastosowania w drogownictwie, leśnictwie, energetyce, ekipach poszukiwawczych czy policji i straży pożarnej.

Ogólnie IVECO DV promuje ten model jako uniwersalny lekki środek wsparcia logistycznego i sprzętowego, równie dobrze nadający się do wykonywania zadań w ciężkich warunkach terenowych, jak i – ze względu na zwarte wymiary – w środowisku miejskim.

I właśnie IVECO MUV – podwozie typ 70W18E3 4×4 – posłużyło Demarko, z AMZ-Kutno jako kluczowym podwykonawcą, za bazę do wykonania lekkiego terenowego samochodu medycznego. Podwozie to napędza silnik dostosowany do użycia paliwa pola walki NATO F-34, spełniający normę czystości spalin Euro 3 i występujący tu w nastawie o maksymalnych – mocy 132 kW/180 KM i momencie obrotowym 420 Nm. Ma ono także przednią osłonę rurową oraz system oświetlenia black-out – tzn. pojazd zaopatrzono w rozbudowany system maskowania oświetlenia, zgodny z normą STANAG 4381. Wojskową kompletację uzupełniają m.in. radio przewoźne i przenośne, zabezpieczające załodze łączność w każdej sytuacji.

Pochodzący z AMZ-Kutno przedział medyczny ma postać izolowanego termicznie i akustycznie modułowego kontenera o wymiarach zewnętrznych: długość – 3750 mm, szerokość – 2180 mm, wysokość – 2000 mm. Zgodnie z wymaganiami w zależności od potrzeb można w nim przewozić czterech poszkodowanych na noszach lub dwóch poszkodowanych w pozycji siedzącej i trzech na noszach. Zarazem kontener ten został zoptymalizowany pod kątem zapewnienia zachowania własności terenowych samochodu przy zabezpieczeniu maksymalnej przestrzeni w przedziale medycznym. Po jego dachu można chodzić. Na ten dach prowadzą dwie tylne, odchylane – obrotowe drabinki, zainstalowane pionowo na obu tylnych narożach. W pozycji złożonej drabinki te zachodzą na drzwi. Dodatkowo pełnią inną funkcję użytkową, gdyż można na nich mocować plecaki czy złożone namioty albo osłony brezentowe. Przy tym całkowita wysokość auta pozostaje zgodna z normą PN-EN-1789+A2, dzięki czemu możliwe staje się korzystanie ze śluz transportu medycznego. Do środka wchodzi się przez tylne szerokie dwuskrzydłowe drzwi oraz pojedyncze drzwi boczne po prawej stronie. Pod drzwiami zamontowano schodki, by ułatwiać wchodzenie i wychodzenie – rozkładany stopień wejściowy kontenera zabezpiecza wygodę przy wchodzeniu i wychodzeniu z przestrzeni medycznej. W wejściu zastosowano też solidne uchwyty, dzięki którym łatwiej da się dostać do wnętrza nawet z ciężkim ekwipunkiem. Naturalne oświetlenie środka zabezpieczają górne małe okna poziome, prostokątne: jedno po lewej stronie w środku długości nadwozia, po jednym w każdej z połówek drzwi tylnych i jedno po prawej stronie, za drzwiami. Jednocześnie kontener zaprojektowano tak, aby jak największa przestrzeń była dostępna do dyspozycji załogi. Nosze z lewej strony można złożyć uzyskując tym samym możliwość przewiezienia trzech osób w pozycji siedzącej, co wpływa na poprawę ergonomii oraz wzrost efektywności wykorzystania wnętrza. Na pokładzie znajdują się m.in.: butle z tlenem, respirator, defibrylator, uchwyty na płyny infuzyjne, umywalka, standardowe gniazda 230 V do zasilania sprzętu medycznego, wydajna klimatyzacja, niezależne ogrzewanie, dużo miejsca na inny niezbędny sprzęt medyczny. Opracowany na nowo system meblowy zawiera duże, pojemne szafki i duże wygodne drzwiczki. Ta lekka i pojemna zabudowa meblowa została zoptymalizowana pod kątem ergonomii i łatwego utrzymania czystości. Przykładowo delikatne przetłoczenia i zaokrąglone kształty pomagają w utrzymaniu czystości w przestrzeni medycznej. Całość zoptymalizowano przy tym pod kątem uzyskania możliwie najniższej masy własnej. W razie potrzeby przestrzeń kontenera można też dostosować do przewozu siedmiu osób, w tym dwóch leżących. Przestrzeń medyczna dostała jeszcze układ zasilania prądem przemiennym jednofazowym o napięciu 230 V i częstotliwości 50 Hz. Dodatkowy akumulator pozwala na pewny rozruch nawet w ekstremalnie niskich temperaturach, a parametry układu oraz dostępna moc 2300 W umożliwiają zasilanie sprzętu medycznego bez dodatkowych akcesoriów. Oświetlenie przestrzeni medycznej w technologii LED ma regulowane natężenie i niski pobór energii. Do tego lampy zaopatrzono w funkcję oświetlenia maskującego, a niebieskie światła pojazdu uprzywilejowanego obejmują przednią belkę na kabinie i dwie lampy z tylu. Układ elektryczny dostosowano również do spełniania normy NO-06-A200-2012 w zakresie emisji elektromagnetycznej. Wydajny system ogrzewania wykorzystuje z kolei dwa piece Airtronic o łącznej mocy 9 kW. Sterowanie odbywa się za pomocą wygodnego w obsłudze panelu.

Kolejne ciekawe rozwiązanie to system One-Touch-Click Technology, czyli bezpieczny, cichy i szybki innowacyjny system elektrycznego opuszczania i wysuwania górnych noszy. Zastosowane tu siłowniki elektryczne zapewniają stabilność górnych noszy w każdym położeniu. Siłowniki zużywają niewiele energii elektrycznej, wskutek czego możliwa staje się jednoczesna praca lewych i prawych noszy bez ryzyka przeciążenia układu elektrycznego. Mocne sprężyny gazowe pozwalają zaś na awaryjny załadunek obciążonych noszy bez wspomagania. Ponadto, w zależności od potrzeb, system można skonfigurować zgodnie z życzeniami danego odbiorcy. Możliwe jest nawet, że po jednym naciśnięciu przycisku system zrealizuje cały cykl opuszczania lub podnoszenia noszy. W tym czasie załoga może się już zająć innymi czynnościami.

Zgodnie z wymaganiami wojska samochód otrzymał również wydajny układ filtrowentylacji. Układ ten – zamontowany jako moduł u góry przedniej ściany kontenera, nad kabiną auta, gwarantuje bezpieczeństwo osobom znajdującym się w tej kabinie i w kontenerze medycznym oraz spełnia wymogi Normy Obronnej NO-42-A213.

Poza tym wyposażenie auta obejmuje koło zapasowe, łatwo dostępne od spodu i zamocowane po prawej stronie, między osiami, oraz – określoną jako mocna – elektryczną wciągarkę do samoewakuacji bądź ewakuacji innych pojazdów.

Podstawowe parametry kontenerowego terenowego samochodu medycznego Demarko na podwoziu IVECO MUV 70W18E3 4×4 są następujące: długość całkowita 6872 mm, długość minimalna 6600 mm, wysokość całkowita 2990 mm, rozstaw osi 3780 mm, szerokość minimalna 2200 mm, prześwit 360 mm, kąt natarcia 30º, kąt rampowy 20º, kąt zejścia 25º, masa własna 5600 kg, dopuszczalna masa całkowita 7000 kg. Taki zapas nośności – ładowności – na poziomie nominalnym około 1400 kg, oznacza zaś, że pojazd cechuje się pewną podatnością modernizacyjną oraz możliwością w miarę łatwego, bez obawy o przeciążenie osi w terenie, dodawania kolejnych, nawet cięższych pozycji sprzętu i wyposażenia, o sumarycznej masie około 400-600 kg, by nie pogorszyć mobilności taktycznej.

Chociaż pojazd miał swoją premierę na targach, lecz od wielu miesięcy znajduje się na stanie naszych sił zbrojnych. 25 kwietnia 2022 roku 1. Pomorska Brygada Logistyczna poinformowała bowiem, że żołnierze tej jednostki rozpoczęli odbiory nowych pojazdów sanitarnych, które zostały zamówione przez (ówczesny) Inspektorat Uzbrojenia w październiku 2020 roku. Kontrakt z października 2020 roku ma wartość 166 mln PLN brutto i obejmuje dostawy 175 samochodów. Ich dostawy zakończono do końca 2022 roku. Dodatkowo bazowa umowa zawierała opcję, pozwalającą na dokupienie kolejnych 202 aut. Ich odbiory rozpoczęły się w kwietniu 2022 roku.

W Siłach Zbrojnych RP nowe wielonoszowe, terenowe, samochody medyczne na podwoziu IVECO MUV 70W18EIII zaczynają zastępować analogiczne pojazdy oparte na starych, typowo militarnych podwoziach IVECO z serii M40E. Były one dostarczane naszemu wojsku już w tym stuleciu przez ponad dekadę przez nieistniejącą spółkę Auto-Hit.

Tekst: Jarosław Brach

Zdjęcia: Producent