Premiera Tatry T815-73R21T 4×4.1R

Jedną z najważniejszzych samochodowych premier w klasie taborowej ciężarówek kategorii masowej ciężkiej był ;pierwszy publiczny w naszym kraju i pierwszy dla tak szerokiej publiczności pokaz 2-osiowe Tatry T815-73R21T 4×4.1R. Pierwsza w ogóle oficjalna prezentacja odbyła się bowiem nieco dwa tygodnie wcześniej – dokładnie w dniach 15-16 sierpnia w Králíkách, gdzie odbyła się Akce Cihelna – tradycyjne wydarzenie z ponad dwudziestoletnią historią, poświęcone sprzętowi wojskowemu oraz historii. To tam właśnie przedsiębiorstwo z Koprzywnicy pokazało modele pojazdów z gamy Force 3, wśród których pojawiła się i wskazana wersja 2-osiowa 4×4. Tatra mianowicie systematycznie powiększa liczbę bazowych dostępnych odmian w wydaniu wojskowym pochodzących z serii Force 3. Jako pierwszy w czerwcu 2024 roku, najpierw na pokazie towarzyszącym premierze cywilnej gamy Phoenix następnego pokolenia, potem na paryskich targach Eurosatory ujawniono wariant podstawowy – 3-osiowy. Już w tym roku dołączyły do niego dwa kolejne – najpierw pod koniec maja na targach IDET w Brnie 4-osiowy w roli ciężkiego transportera wsparcia logistycznego z hakowym systemem załadowczym, natomiast teraz dołączyła do nich odmiana 2-osiowa.

Pierwsze informacje o przygotowywaniu wydania 2-osiowego zostały przekazane przez firmę już w  dniu 26 listopada 2024 roku, gdy dodała ona kolejne grafiki następnych planowanych wykonań wojskowych. Wśród nich znalazł się m.in. transporter paliwowy na 2-osiowym podwoziu Force 4×4 i z w związku z tym z nadwoziem o mniejszej pojemności 6000 litrów, oznaczonym jako CN 6 A,

pochodzącym z czeskiego przedsiębiorstwa KOBIT, spol. s r.o. Nadwozie to przeznaczono do dozowania i transportu oleju napędowego, lekkiego oleju opałowego lub innych paliw zgodnych z normą F-34 zgodną z NATO STANAG 3747. W tej konfiguracji samochód dedykowany został przede wszystkim do tankowania samolotów, helikopterów, pojazdów bojowych i logistycznych na misjach;

Realnie jednak w trakcie ostatniej edycji Akce Cihelna i na MSPO 2025 przedstawiono auto z tradycyjną skrzynią ładunkową – tzw. cargo truck. Tatra podkreśla, że w jego specyfikacji pojawiły się dwie istotne nowinki dotyczące samego układu napędowego: zmodernizowany ośmiocylindrowy silnik TATRA chłodzony powietrzem oraz nowy system zarządzania zmianą biegów. F-shift. Silnik 8-cylindrowy (V8), analogicznie jak restytuowany 12-cylindrowe (V12), do dzisiaj noszą historyczne nazwy, odpowiednio, T3-928 i T3-930, do których dodano skrót „RE”.Pod względem parametrów silnik V8 „RE” dostępny jest w trzech wersjach (Euro 3, Euro 5 i bez normy emisji dla celów specjalnych) o mocy maksymalnej od 300 kW do 368 kW (408-500 KM). Silniki te są nowocześnie sterowane elektronicznie, ale nadal mogą korzystać z paliw alternatywnych, takich jak olej napędowy o wysokiej zawartości siarki lub nafta lotnicza F-34, spełniając jednocześnie określone standardy

kompatybilności i ochrony elektronicznej (EMC, EMI i EMP) w przypadku zastosowań wojskowych. Podobnie jak w przypadku poprzednich silników Tatra, silniki te zachowują odpowiednią temperaturę pracy i zdolność rozruchu w ekstremalnych warunkach, nawet w temperaturach sięgających -32°C. Poza tym jednostki te otrzymują chłodnicę powietrza doładowującego.

W sferze zaś skrzyni biegów, to zaszła istotna modernizacja w porównaniu z poprzednimi systemami opracowanymi i produkowanymi w Tatra Trucks. Premierowy system F-shift ma nową dźwignię zmiany biegów z połączeniem typu „hook”,ale połączenie między dźwignią zmiany

biegów a skrzynią biegów jest elektroniczne, a nie mechaniczne. Wybór biegów odbywa się zatem tak samo, jak w przypadku klasycznej skrzyni manualnej. Po wciśnięciu sprzęgła i przesunięciu dźwigni zmiany biegów w układzie przeniesienia napędu do pozycji odpowiadającej danemu biegowi, jednostka sterująca elektronicznie otrzymuje informację o tym, jaki bieg jest potrzebny i odpowiednio wysyła instrukcję do skrzyni biegów, która włącza wymagany bieg. W rezultacie w przeciwieństwie do poprzedniego systemu zmiany biegów, nie trzeba przytrzymywać pedału sprzęgła, aż skrzynia biegów fizycznie włączy bieg, ale można zwolnić pedał sprzęgła natychmiast

po ustawieniu dźwigni zmiany biegów w odpowiednim położeniu, a elektronika zajmie się dokończeniem procesu zmiany biegów. Dzięki temu cały proces zmiany biegów staje się dla kierowcy bardziej komfortowy i szybszy. Jednocześnie system F-shift zachowuje możliwość wstępnego wyboru biegu, podobnie jak w poprzednim systemie zmiany biegów. Kierowca może zatem wstępnie wybrać bieg, przesuwając dźwignię zmiany biegów do odpowiedniej pozycji w układzie przeniesienia napędu, ale proces załączania rozpoczyna się dopiero po naciśnięciu pedału sprzęgła. Funkcja wstępnego wyboru całych biegów jest zupełnie unikalna i bardzo korzystna, szczególnie podczas jazdy w terenie. Oczywiście elektronika zapewnia, że wybrany bieg, który mógł uszkodzić układ napędowy (mówiąc wprost, doprowadził do „przekroczenia obrotów silnika”) – w takiej sytuacji nie zostanie załączony

Kabina  T815-73R21T 4×4.1R jest taka sama, jak we wcześniej ujawnionych modelach 3- i 4-osiowym. Jest to kabina typu Force CBE-S – tzw. niskoprofilowa, podstawowa, nieopancerzona, obniżona, odchylana w celu ułatwienia dostępu do silnika, maksymalnie 4-osobowa (możliwy układ miejsc wówczas 1+3), z dachowym lukiem ewakuacyjnym. Zaopatrzono ją w komfortowy fotek kierowcy o szerokim zakresie regulacji, dwie składane leżanki, po złożeniu mogące pełnić funkcję kanapy, zintegrowaną jednostkę HVAC – klimatyzacji i ogrzewania, elektrycznie opuszczane szyby, elektrycznie ustawiane i ogrzewane lusterka, zdalnie sterowany centralny zamek z funkcją alarmu, pełne oświetlenie w technologi LED, lampkę do czytania dla pasażera/dowódcy oraz kombinowany zintegrowany centralny wyświetlacz na tablicy rozdzielczej. Bazowo samochód przygotowano do ruchu prawostronnego, wprowadzając układ kierowniczy po lewej stronie – jest to układ TatraTON LHD, z integralnym wspomaganiem hydraulicznym i kolumną kierownicy z kołem o szerokim zakresie regulacji.

Układ napędowy pojazdu, jak wskazano, zawiera same nowe/zmodernizowane składowe. Do napędu służy silnik Tatra T3D-928-63RE w standardzie emisji spalin Euro 3. Jest to jednostka oczywiście chłodzona powietrzem, 8-cylindrowa, widlasta (V8), elektronicznie kontrolowana, o pojemności skokowej 12.667 litra, turbodoładowana, z chłodnicą powietrza doładowującego i z bezpośrednim wtryskiem paliwa, w maksymalnym stopniu oparta na własnych czeskich komponentach, co ma skracać łańcuchy dostaw oraz uczynić zaopatrzenie w kluczowe podzespoły bardziej strategicznie kontrolowalnym. Przygotowano ją też do zasilania paliwem F-34. Jej moc maksymalna wynosi 300 kW/408 KM przy 1600 obr/min, maksymalny moment obrotowy 2100 Nm w zakresie od 1000 do 1200 obr/min. Biorąc pod uwagę charakter napędzanego tu auta i jego możliwe obszary wdrożenia parametry te są aż nadto wystarczające.

Za przeniesienie napędu odpowiadają: jednotarczowe, suche sprzęgło, sterowane hydraulicznie ze wspomaganiem pneumatycznym 14-biegowa, skrzynia przekładniowa Tatra 14TS210L z systemem zmiany  przełożeń F-Shift, w pełni zsynchronizowana, z połówkami, zintegrowana z 2-biegową skrzynią rozdzielczą Tatra 2.30 TRS o przełożeniach: droga 0,79, teren 1,85. Zmiana przełożeń w skrzyni biegów jest elektronicznie kontrolowana, z celu przyspieszenia tego procesu oraz unikania załączenia niewłaściwego biegu. Napęd na przód w skrzyni rozdzielczej da się wyłączyć. Mosty napędowe, w tym przedni kierowany, to oczywiście niezależnie zawieszone półosie wahliwe, wyprowadzone z centralnej rury nośnej. Są to mosty wzmocnione, dwustopniowe, ze zwolnicami w piastach kół, by zwiększyć moment obrotowy przekazywany na koła, zmniejszając prędkość kątową wałka przekazującego moc i tym samym uzyskać lepsze osiągi w trudnym terenie lub przy pracy z dużymi obciążeniami. Mosty mają także blokady mechanizmów róznicowych, dopełnione o blokadę miedzymostową. W zawieszeniu obu mostów wprowadzono poduszki powietrzne, amortyzatory teleskopowe oraz po drążku stabilizatora. Powietrzne zawieszenie pozwala na redukcję wysokości ramy w zakresie +90/-125 mm w stosunku do położenia neutralnego. W celu jeszcze podwyższenia i tak już wysokiej mobilności taktycznej na obu osiach na kołach o rozmiarze 20-10.00V założono pojedyncze opony Michelin XZL z bieżnikiem terenowym, o rozmiarze 14.00R20.

Poza tym pneumatyczny, elektrycznie kontrolowany zasadniczy układ hamulcowy zawiera hamulce bębnowe. Ogólnie pojazd ma cztery niezależne systemy hamulcowe: wskazany zasadniczy, awaryjny, postojowy-parkingowy oraz wydechowy silnika. W 24-voltowej instalacji elektrycznej występują zaś akumulatory 2×12 V, 225 Ah i alternator 28 V/120 A.

jako pozycje wyposażenia możliwego do instalacji podawane są: nadwozie platformowe, skrzynia ładunkowa ze stelażem i opończą, typu NATO automatyczny hak zaczepowy – holowniczy RUWG K4D (D 76,2 mm), z przodu i z tyłu uchwyty do holowania awaryjnego standardu NATO 38.5 mm, 420-litrowy zbiornik paliwa, podnośniki do kół osi przedniej i tylnej, centralny system pompowania kół Tatra CTIS, oświetlenie zewnętrzne w technologi LED, oświetlenie zaciemniające black-out/do jazdy w konwoju, dwa 20-litrowe kanistry, pokładowy zestaw narzędzi do dokonywania podstawowych napraw w warunkach polowych, 4 sztuki łańcuchów na kola.

Dla wersji  T815-73R21T 4×4.1R z zabudową skrzyniową z plandeką podstawowe masy i wymiary prezentują się następująco:

• wymiary i kąty: zwis przedni 1573/1658 mm, rozstaw osi 4090 mm, zwis tylny 1400 mm, długość całkowita 7860 mm, wysokość całkowita 2700 mm (górna powierzchnia włazu ewaluacyjnego), 2800 mm (górna powierzchnia świateł dachowych), 2840 mm (górna powierzchnia wlotu powietrza do silnika), kąt natarcia 39-42º, kąt rampowy 28º, kąt zejścia 33º, górna powierzchnia ramy pod zabudowę 1168 mm +/- 30 mm, powierzchnia załadunkowa skrzyni 1168 mm+377 mm, wysokość całkowita 3360 mm, długość skrzyni ładunkowej 4460 mm, szerokość skrzyni ładunkowej 2370 mm, szerokość całkowita 2550 mm, prześwit w pozycji neutralnej 380 mm;
• masa: masa własna 11000 kg (wraz ze wskazaną zabudową skrzyniową), ładowność 9000 kg, dopuszczalna masa całkowita 20000 kg, dopuszczalne naciski na każdą z osi po 10000 kg (dla tylnej dla pojedynczego ogumienia, przy bliźniaczym z tyłu dopuszczalna masa całkowita auta może wzrosnąć do nawet 22000 kg, przy nacisku na oś tylną 13000 kg), maksymalna masa holowanej przyczepy 18000 kg, dopuszczalna maksymalna masa zestawu – 38000 kg.

W zakresie zaś parametrów dynamicznym ciężarówkę cechują: prędkość maksymalna – elektronicznie ograniczona – 85 km/h, zdolność pokonywani wzniesień 60%, głębokość brodzenia 1500 mm, maksymalna wysokość możliwej do pokonania przeszkody pionowej 500 mm, maksymalna szerokość możliwego do pokonania rowu/okopu 1000 mm, zasięg na drodze o nawierzchni utwardzonej – uśredniony – do 800 km, zakres temperatur pracy – od -32 do +49ºC.

Model ten może pełnić funkcję klasycznego transportera logistycznego ze skrzynią ładunkową, skróconą skrzynią ładunkową i żurawiem za kabiną czy na tylnym zwisie oraz z cysterną do wody/paliw o pojemności do około 6000 litrów. Inne jego najbardziej charakterystyczne funkcje to nośnik sprzętu radarowego, łączności, WRE, różnorodnych systemów uzbrojenia oraz występowanie w roli bazy dla monolitycznych nadwozi integralnie opancerzonych.

         Tekst: Jarosław Brach

        Zdjęcia: Jarosław Brach , Producent