Pojazd ratowniczy AV 30.11

W pierwszym półroczu 2020 roku do Oddziału Ratownictwa HZS Republiki Czeskiej (Generální ředitelství Hasičského záchranného sboru ČR – Dyrekcja Generalna Straży Pożarnej i Ratownictwa Republiki Czeskie) z rodzimej firmy ČKD Mobilní Jeřáby as trafił ciężki terenowy pojazd ratowniczy, oznaczony jako AV 30.1. Jest to specjalny sprzęt, który stanie się częścią modułu do gaszenia pożarów w obszarach niebezpiecznych i pożarów lasów oraz jako środek techniczny zapewniający ewakuację uszkodzonego sprzętu lub otwarcie dróg.

Samochód ratunkowy

Pojazd został przede wszystkim przeznaczony do prowadzenia prac ratowniczych, z zachowaniem dużej części charakterystyki żurawia na drogach utwardzonych, ale także w wymagających warunkach terenowych. Połączenie podwozia terenowego i specjalnie zaprojektowanej zabudowy pozwala na wykorzystanie go do ratowania/ewakuacji pojazdów na drogach utwardzonych, ale też do udrożniania dróg czy do ratowania ładunków/innych pojazdów z koryt rzek bądź innych trudno dostępnych miejsc. W połączeniu z czołgiem ratowniczym VT 72 pojazd ten jest w stanie zapewnić wsparcie ratownicze i ewakuacyjne nawet w najbardziej wymagających warunkach, a mianowicie przy stosowaniu technik gaszenia pożarów w obszarach niebezpiecznych, podczas powodzi lub innych klęsk żywiołowych oraz przy usuwaniu skutków ataków ze strony przeciwnika..

Podwozie

Podstawę samochodu stanowi 4-osiowe podwozie TATRA z rodziny Force, oznaczone jako T815–7T5RC1.33ZA 8×8, zdemilitaryzowane, o rozstawie osi 2150+3320+1500 mm. Do jego napędu służy chłodzonym powietrzem, 8-cylindrowy, widlasty (V8), turbodoładowany, z chłodzeniem powietrza doładowującego i spełniający normę emisji spalin Euro 5 silnik TATRA T3D-982-31 o pojemności 12 667 cm3, mocy maksymalnej 325 kW/441 KM oraz maksymalnym momencie obrotowym 2100 Nm. Za przeniesienie napędu odpowiadają 10-biegowa, mechaniczna skrzynia przekładniowa TATRA 10TS210 i 2-biegowa skrzynia rozdzielcza. Układ przeniesienia napędu dopełniają niezależnie zawieszone półosie wahliwe, z blokadami mechanizmów różnicowych, dopełnionymi przez blokady międzymostowe (blokady mechanizmów różnicowych osi oraz blokady mechanizmów różnicowych międzyosiowych(. Dwie osie przednie mają nośność 9 000 kg, dwie tylne 10 000 kg, co daje razem dopuszczalną technicznie masę całkowitą na poziomie 38000 kg. Ogumienie na wszystkich osiach jest pojedyncze. W kołach zamontowane są opony 16.00 R20 o zwiększonej wytrzymałości, przystosowane do pracy w trudnym terenie, na śniegu i błocie. Kierowca ma do dyspozycji w kabinie wskaźnik ciśnienia w oponach oraz elementy sterujące umożliwiające jego zmianę nawet podczas jazdy. W szczególności regulowane jest ciśnienie w oponach dwóch przednich i dwóch tylnych osi. Samochód wyposażono także w osłony zabezpieczające, zapobiegają uszkodzeniu zaworów pompki układu czy śrub i nakrętek kół tarczowych. Przy tym ogół osi jest skrętnych, przy czym tylne do prędkości 30 km/h. Co więcej, osie tylne mogą być ustawione przeciwbieżnie albo równolegle, czyli skręt wszystkich kół w tym samym kierunku. w stosunku do przednich osi kierowanych. Ustawienie przeciwbieżne wpływa na poprawę manewrowości, w tym redukcję promienia skrętu, a równolegle pozwala na precyzyjny dojazd równolegly w trybie tzw. „krabiego chodu”. Wskutek możliwości skrętu wszystkich czterech osi do prędkości 30 km/h uzyskano zatem dużą zwrotność i minimalizację średnicy skrętu. System umożliwia też tzw. „krabi chód”, czyli skręcanie wszystkich ośmiu kół w tym samym kierunku i jazdę po przekątnej w linii prostej. Dzięki tej funkcji pojazd jest w stanie manewrować nawet na bardzo ograniczonej przestrzeni i w trudnych warunkach. Poza tym poduszki powietrzne w zawieszeniu umożliwiają zmianę regulacji prześwitu – wysokości podwozia nad podłożeń w zakresie od -120 mm do +90 mm, w stosunku do położenia/prześwitu neutralnego, określonego na 390 mm. Regulowanie wysokości prześwitu odbywa się z kabiny. Wysokość pojazdu można więc płynnie zmieniać za pomocą sterowanej z kabiny regulacji ciśnienia powietrza w resorach miechowych. Zmiany te pozwolą tymczasowo zmniejszyć całkowitą wysokość pojazdu do pokonywania przeszkód lub odwrotnie, zwiększyć prześwit pod osiami podczas jazdy po terenie.
Kolejny element składowy stanowi para zbiorników paliwa o łącznej pojemności 480 litrów, co pozwala na przejechanie co najmniej 600 km.

Podwozie zawiera również pięć hydraulicznie wysuwanych podpór. Są one sterowane oddzielnie i rozmieszczone w taki sposób, aby nie wpływały znacząco na właściwości jezdne podwozia. Cztery podpory stabilizujące (po dwie z każdej strony), które można wysunąć w bok o maksymalnie 1,6 m, służą do stabilizacji i zakotwiczenia samochodu podczas pracy żurawia. Masywna piąta podpora znajduje się z tyłu i służy przede wszystkim do przechwytywania naciągu lin głównej wciągarki. Podpora zaopatrzono jeszcze w przystawkę do stosowania na powierzchniach nieutwardzonych.

W tylnej części samochodu ratowniczego zainstalowano ponadto urządzenie holownicze umożliwiające podłączenie przyczepy lub nieruchomego pojazdu o masie całkowitej do 24000 kg.

Kabina załogi

Kabina jest wydłużona, załogowa, czterodrzwiowa, nieopancerzona, po raz pierwszy pokazana w czerwcu 2016 roku na targach Eurosatory. Otrzymała ona dwa rzędy siedzeń po dwa siedzenia każdy. Fotele w pierwszym rzędzie przeznaczone są do obsługi pojazdu, para siedzeń w drugim rzędzie jest składana i służy np. do awaryjnego transportu osób z pojazdu ciągniętego – układ miejsc w kabinie 1+1+1+1, (2 dla załogi, 2 dla załogi uszkodzonego pojazdu). Za siedzeniami w drugim rzędzie do tylnej ściany kabiny przymocowano składany blat. W kabinie jest też wystarczająco dużo miejsca na przechowywanie bagażu operatora.

Przy tym kabina dostała klimatyzację i ogrzewanie niezależne od pracy silnika. Ze względu na założenie, że pojazd będzie użytkowany również w środowisku leśnym i w wąskich przestrzeniach, elektrycznie sterowane i podgrzewane lusterka wsteczne zaopatrzono w osłony i ograniczniki zapobiegające ich stłuczeniu w przypadku przypadkowego złożenia.

Zabudowa

Zabudowę stanowią obrotowy żuraw z ramionami wysuwanymi teleskopowo, w pozycji spoczynkowej ustawionymi w kierunku jazdy, i z kabiną operatora, dwie wciągarki oraz skrytki na sprzęt/akcesoria. Żuraw składa się z trzyczęściowego wysięgnika teleskopowego o długości 6,5 m z możliwością rozciągnięcia do 14,45 m oraz belki o udźwigu maksymalnym 30000 kg. Maksymalna długość żurawia z wysuniętymi ramionami wynosi więc 14450 mm, ze złożonymi 6500 mm. Udźwig w odległości 3 m od tyłu samochodu równa się ponad 16000 kg, a w odległości 10 m prawie 5000 kg, co oznacza, że żuraw znacznie przekracza pierwotnie wymagane parametry. Kabina operatora żurawia ma klimatyzację i ogrzewanie niezależne od pracy silnika. Do tego żuraw ten cechują zastosowane elektroniczne czujniki przeciążenia oraz detektory napięcia. Punkt obrotu żurawia zlokalizowano w tylnej części nadwozia, nad osiami tylnego tandemu, co zwiększa możliwości wykorzystania jego nośności przy obsłudze ładunku.
W środkowej części samochodu są umieszczone dwie wciągarki linowe HPC Machinenbau HyK 20, każda o sile uciągu 200 kN i z liną o długości 60 m. Liny o średnicy 24 mm są prowadzone przez zabudowę na tył, gdzie każda z nich przechodzi przez osobną głowicę obrotową z bloczkiem, dzięki czemu można ją skierować w dowolnym kierunku. Miejsce wyjścia lin z tyłu pojazdu oświetlane jest dodatkowymi reflektorami. W dolnej części wysięgnika żurawia znajduje się także element łączący do mocowania bloczka, za pomocą którego można naciągnąć linę jednej z wciągarek głównych i w ten sposób uzyskać korzystniejszy kąt np. przy przewracaniu ładunków.

Zarówno żurawiem, jak i obiema wciągarkami głównymi można też sterować za pomocą połączonego kontrolera bezprzewodowego Scanreco o zasięgu co najmniej 100 m, co daje operatorowi możliwość monitorowania obsługi ładunku z bliska. Do tego dochodzi przednia – zamontowana na przednim zderzaku elektryczna wciągarka linowa pomocnicza do samoewakuacji – typ Rhino 12, o sile uciągu 50 kN, z liną o długości 25 m.

Pojazd ma dwa oddzielne obwody hydrauliczne, z czego jeden przeznaczono do napędzania żurawia, a drugi do obsługi wciągarek linowych. Obydwa urządzenia działają zatem niezależnie i niezależnie od działania drugiego. W przypadku awarii napędu pompy hydraulicznej pojazd wyposażono w pompę napędzaną elektrycznie, która jest w stanie zapewnić awaryjną obsługę wciągarki i żurawia, nawet przy obciążeniu. Jako źródło energii elektrycznej dla tego awaryjnego napędu można wykorzystać zespół napędowy będący na wyposażeniu pojazdu.

Nadwozie samochodu składa się także z szeregu schowków służących do transportu wszystkich niezbędnych akcesoriów do prac dźwigowych i ratowniczych oraz obsługi i konserwacji pojazdu.

Wyposażenie samochodu

Kompletacja pojazdu ratowniczego obejmuje szereg urządzeń mocujących, belkę poprzeczną i osprzęt do podnoszenia samochodów o masie do 3500 kg, krążki zwiększające siłę uciągu wciągarek czy napędzaną silnikiem piłę łańcuchową i szlifierską. W ofercie znajdują się również akcesoria do pojazdów holujących, takie jak haki holownicze oraz akcesoria umożliwiające podłączenie holowanego pojazdu do obwodu hamulca pneumatycznego czy zestaw magnetycznie mocowanych świateł cofania.

W schowkach pojazdu przewożony są także mobilny agregat prądotwórczy – tzw. mobilna elektrownia Honda o mocy 2200 VA, para przenośnych reflektorów LED ze statywami, elektryczna szlifierka kątowa, drabina teleskopowa o wysięgu 5 m oraz różne narzędzia.

Do komunikacji załogi w pojeździe ratowniczym zainstalowano analogową stację radiową VHF Motorola DM 4600 oraz terminal cyfrowy TPM 700. Kierowca ma do dyspozycji 7-calowy wyświetlacz z nawigacją GPS dla pojazdów ciężarowych, a po włączeniu biegu wstecznego także z obrazem z kamery cofania.

Całkowite wymiary

Długość pojazdu wynosi 11 030 mm, szerokość 2550 mm, wysokość 3500 mm, a masa całkowita 34000 kg. Przy maksymalnym rozsunięciu podpór stabilizujących do pracy żurawia całkowita szerokość wynosi 5780 mm. Na utwardzonych drogach samochód może osiągnąć prędkość do 100 km/h. Kąt natarcia osiąga wartość 45°, zejścia 25°, prześwit pod osiami 390 mm (w pozycji „zero”). Poza tym auto może pokonywać spokojne przeszkody wodne o głębokości do 1200 mm.

Pojazd ratowniczy AV 30.1 został zakupiony dla Oddziału Ratownictwa HZS Republiki Czeskiej przy wsparciu Ministerstwa Finansów z budżetu Generalnej Administracji Skarbowej za kwotę 18 742 900 CZK z VAT. Pojazd jest obsługiwany przez Hlučínskie Kompanię Ratunkową, natomiast w 2020 roku do jednostki trafiły kolejne dwa identyczne samochody, skierowane do placówek Zbiroh i Jihlava.

     Tekst: Jarosław Brach

     Zdjęcia: Producent